Da li ste se ikada zapitali zašto se uopšte znojite ili da li možete manje da se znojite? Ako je tako nastavite čitati. Bez obzira koliko vaš dezodorans bio dobar ili koliko je lagana vaša odjeća za trening, znojenje tokom treninga je neizbježno kao smrt ili porez. Ako pitate mnoge trenere i sportiste reći će vam da su se zagrijali onda kada prve kapljice znoja krenu niz njih. Ali, šta je to uopšte znojenje i zašto nekim ljudima treba vječnost da počnu da se znoje, dok drugi jedva stignu sa parkinga do svlačionice i već su se oznojili?
Bilo da ste profesionalac ili ne, spoznaja zašto se znojite i kako vas to čini sigurnima je ključna ako želite da dostignete maksimum tokom treninga. Donosimo vam 6 zanimljivosti koje su vas možda interesovale ili o kojima možda nikada niste ni razmišljali.
1. Šta je uopšte znoj? Da li je „odvratan“?
Generalno, znoj nije nešto što mnogo ljudi smatra privlačnim. Ima reputaciju da je nešto odvratno, ali znoj sam po sebi ne sadrži ništa što je prljavo. Glavni sastojak znoja je natrij hlorid, a to je upravo ono zbog čega je so slana. Zavisno od toga koliko se znojite i koliko dugo trenirate, natrij hlorid se može izgubiti u većim količinama i potrebno ga je nadoknaditi i upravo za to su sportski napici namijenjeni, ali više o tome nešto kasnije. Druge komponente u znoju kao što su kalcij, magnezij i ostali minerali se gube u mnogo manjim količinama. Glavni na koje se sportisti trebaju fokusirati su natrij i hlor.
2. Šta određuje koliko se neko znoji?
Neki ljudi se ekstremno znoje, dok drugi mogu otrčati 5 kilometara ili odraditi maksimalno ponavljanje na čučnju i jedva se malo oznojiti. Šta je razlog tome? Ovo nas vraća na pitanje zašto se uopšte znojimo, a to je da bismo regulisali tjelesnu temperaturu. Čak i ako se nalaze u istoj prostoriji i rade sličan trening program, sportisti će generisati različit nivo toplote i na osnovu toga će imati različitu potrebu za znojenjem, kako bi se riješili toplote kroz isparavanje.
Postoje mnogi faktori koji određuju potrebu za znojenjem. Među njima su intenzitet vježbanja, veličina tijela i uslovi u okruženju u kojem se nalazimo kao 3 najveća faktora. Što je intenzivnija vježba znači da mišići više rade što vodi do više znoja. Veće individue također proizvode više znoja od manjih, a svi znamo da toplije okruženje dovodi do više znojenja. Na kraju sve se svodi na to da se tijelo pokušava održati na sigurnoj temperaturi. Također, količina znojenja se može mijenjati kako se vaše tijelo adaptira na novo okruženje. Što ste više naviknuti na toplotu, vaše tijelo razvija jedan vid adaptacije za bolje termoregulisanje. Tako da ako ste izuzetno fit i naviknuti na treniranje u toplijim uslovima počet ćete se znojiti ranije i više kako biste mogli trenirati dok držite tjelesnu temperaturu u sigurnoj zoni.
3. Mogu li saznati koliko se znojim? I da li je to uopšte bitno?
Svako može (i trebao bi) saznati koliko se znoji tokom određenog treninga. Srećom to možete saznati veoma lagano kod kuće ili u teretani. Prije treninga, izmjerite tjelesnu težinu goli ili sa minimalno odjeće i zatim odradite trening. Nakon treninga se izvagajte u istim uslovima kao prije treninga. U tih 45 do 90 minuta većina izgubljene težine je zbog znojenja. Ovaj jednostavan eksperiment će vam omogućiti da vidite koliko se znojite. Na osnovu toga, možete skrojiti svoj program hidratizacije onako kako je vašem tijelu potrebno, te tako izbjeći potencijalnu dehidriranost i sve njene negativne efekte.
4. Mogu li spriječiti ovoliko znojenje?
Dok je znojenje očito neophodan dio sigurnog vježbanja, mnogi bi voljeli da to izbjegnu. Neki idu čak tako daleko da ubrizgavaju Botox u pazušne jame ili dlanove kako bi zaustavili pretjerano znojenje. Trebate imati na umu da je znojenje tu kako bi regulisalo temperaturu, tako da ne trebate da pokušavate da to izbjegnete, ako namjeravate da sigurno i bez posljedica trenirate.
5. Šta je to „slano znojenje“?
„Slano znojenje“ se dešava kod ljudi čiji znoj ima visoku koncentraciju natrij hlorida, što u suštini znači da oni treba da nadomjeste više elektrolita tokom vježbanja nego neko sa manjom koncentracijom. Za sportiste je jako važno da znaju da li su jedna od osoba sa ovakvom vrstom znojenja, jer se za njih sprema poseban način hidracije. Bilo da imate „slano znojenje“ ili ne, vaš znoj će biti slan, tako da to ne možete uzeti kao mjerilo, jedini način da se ovo utvrdi je testom znoja u laboratoriji.
6. Kada je bitno nadomjestiti minerale izgubljene tokom vježbanja?
Važno je da držite tijelo što dalje od gubljenja previše elektrolita kroz znojenje, ali vjerovatno nemate potrebe da brinete ako radite kućni trening od 25 minuta. Najvažnije je da razmišljate o nadopuni elektrolita tokom dugih treninga, naročito kod treninga kod kojih se gubi dosta elektrolita kroz snažno znojenje ili ste jednostavno jedna od osoba sa „slanim znojenjem“. Najjednostavnija smjernica je da ako je vaš trening blizu ili premašuje 2 sata vjerovatno je vrijeme da nadoknadite elektrolite. Ako je trening ipak kraći, ali se radi po vrućini sigurno ćete morati nadomjestiti elektrolite ranije.